TÜRKİYE’DE ASGARİ ÜCRET

TÜRKİYE’DE ASGARİ ÜCRET

                Ülkemizde en çok tartışılan konulardan biridir asgari ücret. Ama yüksekliği ya da yeterliliği değil her zaman konuşulan çok düşük olduğudur. Bu tartışmaları daha iyi anlayabilmek için akıl ve mantığın rehberliğinde, zihnimizde bir fikir oluşturmaya çalışalım. Beş milyon kişinin asgari ücretle çalıştığı bir ülkede bu konuyla alakalı herkesin söyleyecek sözlerinin olması gerektiğini düşünüyorum. Beş milyon asgari ücretli işçi demek yaklaşık yirmi milyon kişinin asgari ücrete bağlı bir hayat sürüyor anlamına gelmektedir. Ayrıca bu konu üstünde çok spekülasyon yapılan bir konu olma niteliği taşımakta. Asgari ücretle çalışan işçi sayısı verisi bile hükümet yanlısı kaynaklar ile hükümet karşıtı kaynaklarda birbirini tutmuyor. Bu aslında ne kadar ayrıştığımızın bir göstergesi.  Ekonomi biliminin var oluş nedeni, her insanın insanca yaşayabilmesi için elde bulunan kıt kaynakların en iyi nasıl değerlendirilebileceğini bulabilmektir. Bu temelde asgari ücret konusunu irdeleyelim.

                Öncelikle asgari ücret nedir ona bakalım. Asgari ücret bir işçinin bir ay boyunca çalıştığının karşılığı olarak alacağı en düşük ücrettir. Bu ücret verilirken her işçinin barınma, beslenme, giyinme, ulaşım ve kültürel faaliyet ihtiyacını minimum düzeyde karşılaması beklenir. Peki, Türkiye’de asgari ücret, bir kişinin kirasına, mutfak alışverişine, giyim alışverişine, ulaşımına yetebildiği gibi bu asgari ücretlinin her ay bir de bir sinema ya da bir tiyatroya gidebilmesini sağlayacak düzeyde mi? Bu soruya daha sonra döneceğiz.

                Asgari ücretin nasıl belirlendiği de bir ülke için önemlidir. Bizim ülkemizde asgari ücret bir komisyon tarafından belirleniyor. Bu komisyonun içinde işverenleri temsilen beş, işçileri temsilen beş ve devletin ilgili bakanlık, Hazine Müsteşarlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı gibi birimlerinden katılımcılar bulunuyor. Yani işçi, işveren ve devlet beraber bir karar alıyor. Bu yöntem gayet eşit ve doğru bir yöntem diyebiliriz. Devletin bu komisyondaki misyonu arabulucuk etmek. Bu komisyon en geç iki yılda bir toplanıp asgari ücrete karar vermek zorundadır.

                Şimdi biraz sayılar ne diyor ona bakalım. Şuanda ülkemizde a
sgari ücret brüt 1200 lira, net ise 950 lira olarak belirlendi ve uygulanıyor. Temmuzdan sonra net 1000 liraya çıkacak olan asgari ücret, açlık sınırı olarak belirlenen 1350 liranın altında bulunuyor. Dört bin lira olan yoksulluk sınırının ise yanına bile yaklaşamıyor. Bu da demek oluyor ki Türkiye’de 20 milyon kişi açlık sınırının altında yaşamaya mahkûm. Bir de işveren açısından bakacak olursak bir asgari ücretlinin işverene maliyeti 1400 lira olarak karşımıza çıkıyor. İşçinin eline geçen ile işverene binen yük arasındaki 450 liralık yük apayrı bir sorun teşkil ediyor.

Peki, Türkiye’ye kıyasla diğer ülkelerde asgari ücret ne durumda? Avrupa ile karşılaştırdığımızda, ülkemizdeki asgari ücretin pek çok ülkeden düşük olduğu görülüyor. Bunda ülke standartlarının önemi büyük ama Türkiye’de asgari ücretlilerin çalışanlar içindeki payı Avrupa ülkelerine göre çok yüksek. Asgari ücretin miktar olarak düşük olmasından çok asıl sorun bu gibi görünüyor. Ülkemizde asgari ücret uygulamasının bir eksikliği de şudur: Avrupa ülkelerinde asgari ücret belirlenirken işlerin ağırlığı, yetenek gerektirmesi, bilgi ve tahsil gerektirmesi gibi kriterler dikkate alınarak farklı iş kollarına farklı asgari ücret miktarı belirleniyor. Türkiye’de ise bu uygulama yok bütün iş kolları aynı asgari ücrete tabi.

                Asgari ücret ile ilgili yapılan çok az bilimsel çalışma bulunmaktadır. Olanların da bir çoğu Amerika’da yapılmıştır. Gelişmiş ülkelerde 100 yıldan fazla bir süredir uygulamada olan asgari ücret sistemi, ülkemizde 1950’den sonra uygulanmaya başlamıştır. İktisadi açıdan değerlendirildiğinde asgari ücretin en önemli etkisi istihdam üzerinedir. Bu konular üzerine yapılan çok az çalışma farklı sonuçlar vermiş ve asgari ücretin istihdamı ne yönde etkilediği konusunda kesin bir fikir birliği sağlanamamıştır.  Bu yüzden asgari ücret artarsa istihdam da artar ya da azalır diyemiyoruz.

Sonuç olarak asgari ücret hem gelişmekte olan ülkeler hem de gelişmiş olan ülkeler için hayati öneme sahiptir. Bizim ülkemizde asgari ücret muhakkak yeterli seviyede değil ama bunun yanında çalışma saatleri ve çalışma şartları gibi sorunların çözüme kavuşturulmak için daha acil olduğunu düşünüyorum.